Jindra Divis, voorzitter van SLO: ‘Samenwerken aan een landelijk curriculum waar we de komende jaren mee vooruit kunnen.’

Iets wat al jaren door de schoolgangen gonst, maar wat SLO nu ook daadwerkelijk in opdracht van het ministerie van OCW uitvoert: het actualiseren van het curriculum. Passend bij de tijd van nu. “In plaats van aanbodgerichte onderwijsdoelen, hebben we de focus verschoven naar wat moet een leerling écht kennen, kunnen en ervaren”, vertelt Jindra Divis, voorzitter van SLO.

Door een andere focus, wordt het nieuwe curriculum veel praktischer ingestoken. “Een mooi nieuw fundament”, aldus Divis. “Ook is er veel meer samenhang gecreëerd. Zo kun je een biologieles over boomsoorten koppelen aan rekendoelen die gaan over het aflezen en vergelijken van tabellen en grafieken. Of leerlingen in een geschiedenisles een betoog laten schrijven over het Nederlands slavernijverleden. Basisvaardigheden worden dan in verschillende vakken onderwezen. Door de nadruk op samenhang pak je ook meteen de overladenheid van het curriculum aan.”

Van de conceptkerndoelen Nederlands en rekenen en wiskunde. Scholen gaan dan de conceptkerndoelen beproeven op bruikbaarheid in hun onderwijspraktijk. Vervolgens gaan we in gesprek met scholen over wat zij nodig hebben voor de implementatie van de doelen.” Daarna volgt een landelijk wetgevingstraject. De verwachting is dat de landelijke implementatie van de geactualiseerde kerndoelen van de geprioriteerde vakken in het schooljaar 2025-2026 kan plaatsvinden.

Intensieve samenwerking

Divis: “Wij vergelijken bij SLO het curriculum met treinrails die je eerst goed moet neerleggen, alvorens je er een trein op laat rijden. De rails geven richting en handvatten aan de machinist, oftewel de leraar, die er samen met bestuurders en schoolleiders voor zorgt dat de schoolreis goed uitgevoerd wordt.” Een belangrijk en intensief samenspel dus. Divis: “Samen met leraren, schoolleiders, bestuurders, vakspecialisten, wetenschappers, methode- en toetsmakers en allerlei onderwijsorganisaties werken we hard aan het actualiseren van het curriculum.”

Beproeven van de conceptkerndoelen

Het nieuwe curriculum wordt zo ingericht dat het een goede doorstroom bevordert naar het vervolgonderwijs en bijdraagt aan het kunnen functioneren in de maatschappij. Divis: “Basisvaardigheden voor Nederlands en rekenen en wiskunde zijn daarin van groot belang, net als de basisvaardigheden op het gebied van digitale geletterdheid en burgerschap. Ingegeven door politieke urgentie is daarom de keuze gemaakt om eerst hiervoor de kerndoelen te actualiseren. In 2024 start de fase van beproeven.

Belangrijke momenten schooljaar 2023-2024

28 september 2023: oplevering conceptkerndoelen Nederlands en rekenen-wiskunde aan het ministerie van OCW.

10 oktober 2023: landelijk congres actualisatie kerndoelen, aanmelden kan via wp-events.nl/landelijk-congresactualisatie-kerndoelen.

2024: beproeven van kerndoelen op scholen. Aanmelden hiervoor als school kan via: actualisatiebeproeven@slo.nl.

Actualiseren van de examenprogramma’s

Ook de examenprogramma’s voor de bovenbouw van het v(s)o worden door SLO en de verschillende onderwijspartijen onder de loep genomen. De conceptexamenprogramma’s van de geprioriteerde vakken (Nederlands, wiskunde, natuurwetenschappelijke vakken, moderne vreemde talen, klassieke talen, maatschappijleer en Friese taal & cultuur) worden in 2024 opgeleverd, vervolgens beproefd en krijgen daarna gefaseerd hun plek in het onderwijs. Burgerschap en digitale geletterdheid krijgen een plek in de examenprogramma’s.

Een nieuwe ontwikkeling is de toevoeging van het examenvak praktijkgericht programma voor het vmbo gl en tl. Divis: “Dit vak helpt leerlingen bij het maken van een bewuste keuze voor hun vervolgopleiding. Het gaat over kennis toepassen en niet alleen kennis tot je nemen. Leerlingen maken realistische opdrachten in samenwerking met bedrijven. Heel praktijkgericht dus, waardoor leerlingen klaargestoomd worden voor het meedraaien in de maatschappij.” Vanaf schooljaar 2024-2025 kunnen scholen kiezen voor een praktijkgericht programma.

Aan de slag met de basisvaardigheden

Scholen die nu al aan de slag willen met het versterken van basisvaardigheden van hun leerlingen op het gebied van Nederlands, rekenen-wiskunde, digitale geletterdheid en burgerschap vinden deze informatie op slo.nl/basisvaardigheden.

Voorbereid op de toekomst

Divis: “Het nieuwe curriculum is niet in een dag vormgegeven. We zijn blij dat de trein nu eindelijk aan het rijden is. We zetten iets neer waar we de komende jaren mee vooruit kunnen. Zodat elke generatie gelijke kansen krijgt om goed voorbereid te zijn op de toekomst.”

Jouw partner voor professionalisering in het onderwijs

In het onderwijs ben je elke dag bezig met kennisontwikkeling. Niet alleen je leerlingen/ studenten, maar ook je collega’s staan dagelijks voor nieuwe uitdagingen. Je wil je medewerkers daar zo goed mogelijk in ondersteunen. Wij kunnen je daarbij helpen.

Bij Onderwijs Academie maken we professionele ontwikkeling graag zo makkelijk mogelijk. Dat doen we met vier verschillende diensten:

Een huisacademie

Het interne kennis- en opleidingscentrum van jouw school. Een plek waar alle kennis en ontwikkelmogelijkheden van jouw organisatie samenkomen en op een toegankelijke manier worden aangeboden.

Een leerplatform

Een eigen online leerplatform, volledig ingericht op basis van de ontwikkelbehoefte van jouw school. Dit platform wordt op maat ingericht, met passende content en technische koppelingen met bestaande (HR-)systemen.

Online leren

Een inspirerend en toegankelijk leeraanbod, altijd en overal beschikbaar. De learnings worden afgestemd op jouw school en aangeboden in verschillende vormen. Zo kan iedereen leren op een manier die hij of zij prettig vindt.

Klassikaal leren

Combineer online leren met een klassikale training voor jou en je collega’s. Een specialist verzorgt de training bij jou op school. Via deze blended vorm van leren wordt het wel heel makkelijk om je verder in een onderwerp te verdiepen.

Nieuwsgierig geworden?

Wij kunnen iedere onderwijsorganisatie helpen om de volgende stap te zetten. Benieuwd naar wat we voor jouw organisatie kunnen betekenen? Neem contact op en ontdek de mogelijkheden.

www.onderwijsacademie.nl

Ruimte voor leiderschap

Een pakkend thema, actueel en toch van alle tijden: Ruimte voor leiderschap. Dit is de rode draad binnen het VO-congres op 28 september 2023.

Ruimte bieden en ruimte krijgen, daar gaat het om. Als leidinggevende heb je de ruimte nodig om jezelf, je team en je organisatie te kunnen ontwikkelen. Die ruimte krijg je niet zomaar; al is het formeel gezien gekoppeld aan je functie, waar je ooit je vinger voor opgestoken hebt, minstens zo belangrijk is de ruimte die je gegund wordt op basis van vertrouwen en respect.

Dat vertrouwen en respect heeft alles te maken met je vermogen om verbinding te leggen en verbinding aan te gaan, door zelf respect te tonen en blijk te geven van jouw kennis en kunde. Een leider zonder volgers is eigenlijk geen leider. Denk aan de zogenaamde leidinggevenden die op basis van macht ofwel de ‘strepen op de mouw’ geprobeerd hebben hun wil op te leggen aan hun ‘ondergeschikten’. Dan word je gedwongen om de leider die op z’n strepen staat te volgen, maar dat gaat meestal niet van harte.

Maar het is voorgekomen dat zo’n leidinggevende zich in een bepaalde situatie ineens ontpopte als een échte leider met compassie voor zijn volgers; iemand die in een crisissituatie als een hitteschild voor z’n mensen ging staan. Er zijn mooie voorbeelden van hoe leidinggevenden door veranderende situaties zichzelf ontwikkelden als echte leiders.

Zoals koningin Maxima ooit al eens opperde dat de echte Nederlander niet bestaat, zou je kunnen stellen dat de echte leider ook niet bestaat. Maar er zijn wel kenmerken te noemen die van een leidinggevende een echte leider kunnen maken, zoals:

• Leiding én richting geven
• Visie creëren
• Plezier hebben en uitstralen
• Ontwikkelen en innoveren
• Kansen en mogelijkheden zoeken
• Inspireren en mensgericht zijn
• Ruimte geven

Om op dat laatste punt in te gaan; een leidinggevende hééft niet alleen zelf ruimte nodig, maar gééft ook ruimte. Ieder mens heeft ruimte nodig om zich te ontwikkelen. Als leidinggevende waardeer en stimuleer je je mensen, je betrekt ze bij de plannen, je zorgt ervoor dat ze ertoe doen binnen de organisatie, je vraagt om hun visie en doet er ook iets mee.

Zo creëer je binnen je school een organisatie waar een goede wisselwerking is tussen ruimte krijgen en ruimte geven; een organisatie waar het plezierig is om te werken en… waar de beste resultaten worden behaald. Voor organisatie en mens. Daar gaat het toch om?

Klaas Pool | Directeur Versteege Search & Interim-management

Versteege Search & Interim-management maakt onderdeel uit van Pool Management Groep en staat al jarenlang voor een team van ervaren adviseurs. Daarmee is Versteege Search & Interim-management de betrouwbare partner voor toezichthouders, bestuurders, schoolleiders en interim-managers binnen primair en voortgezet onderwijs.

Elke leerling in beeld: daar maken we ons hard voor

Het onderwijs is altijd in beweging. Wat blijft is de vraag: hoe maak je als school het verschil en doe je de juiste dingen die passen bij de visie van de school? En hoe komt er ruimte voor professionaliseren en verbetering van het afstemmen van het onderwijs op individuele leerbehoeftes? Ook bij Cito zijn we daarmee bezig. Ons volgsysteem verandert mee en geeft docenten en het management houvast voor maatwerk in onderwijsaanpak met inzichten vanuit de rapportages. Om docenten de juiste handvatten te geven, kunnen ze bij Cito terecht voor training en advies.

Voor het volgen van leerlingen in de onderbouw blijft het soms lastig te bepalen waar leerlingen echt toe in staat zijn. Wat zit erin en komt het er voldoende uit? Daarom hebben rapportages van het Cito Volgsysteem VO een signaalfunctie. Het helpt op alle niveaus trends waar te nemen en te beoordelen: zijn we op de goede weg? Zodat elke leerling na het vo uitgerust is voor de volgende stap. De focus blijft op het verbeteren van basisvaardigheden, maar andere vaardigheden worden belangrijker om te kunnen functioneren in een steeds veranderende maatschappij.

Verbreding volgsysteem: maakt elke leerling zichtbaar
Ook Cito kijkt daarom verder en verbreedt het Cito Volgsysteem. Het maakt élke leerling nog meer zichtbaar en ondersteunt in het aanpakken van de verschillen in kansen voor leerlingen. Wat kun je ervan verwachten? Naast de basisvaardigheden, wordt taalverzorging in de verbreding van het volgsysteem meegenomen. Daarnaast brengt het volgsysteem de cognitieve capaciteiten van leerlingen in beeld. En aparte modules helpen leerlingen in kaart te brengen hoe het met ze gaat op het gebied van sociaal-emotioneel welzijn en hun leer-werkhouding. Zo krijg je een breder beeld van jouw leerlingen en de situatie op school. Daarmee kun je een genuanceerde en positieve aanpak kiezen om leerlingen te ondersteunen. In schooljaar 2024/2025 is de verbreding een feit.

Professionaliseren op toetsing en examinering
Omdat Cito nauw samenwerkt met het werkveld en als kennisorganisatie weet wat er speelt, ondersteunen we scholen en besturen ook in de vorm van training en advies. Want, toets je als school wat je wilt toetsen en moet toetsen? En is dit in balans met de schoolbrede visie op toetsing en examinering? Scholen en besturen helpen we daarom heel gericht en op maat om toetsdeskundigheid te vergroten. En daarnaast de examencommissie uit te rusten met de juiste tools en kennis om te kunnen voldoen aan de kaders die zijn gesteld.

Wil je meer weten? Ga naar cito.nl/trainingenadvies-vo voor meer informatie.

Welbevinden in beeld

Het Eigenweb is de tool om doorlopend inzicht te hebben in het welbevinden van leerlingen, de leerling co-creator te maken van het eigen ontwikkelproces, docenten handvatten te geven voor effectieve procesbegeleiding en de effecten inzichtelijk te krijgen van de welbevinden-gerichte-interventies.

Ontwikkeld door onderwijs- en zorgprofessionals

Meet – signalering – gespreksinstrument – analyse  – in één instrument

Overzichten op alle niveaus:

• Individueel
• Klas
• School

Welbevinden heeft een enorme impact op het totale functioneren en dus ook op de schoolprestaties van leerlingen. Gelukkig dus ook dat ieder school het welbevinden van de leerlingen als zorgtaak heeft.

Het Eigenweb maakt het mogelijk om al de inspanningen die op dit vlak worden geleverd te bundelen en inzichtelijk te maken. Leerlingen hebben zelf de regie; zij bepalen wat ze invullen, waar ze het over willen hebben en zij kunnen zelf stapjes zetten om gewenste ondersteuning te krijgen. Het Eigenweb brengt het welbevinden van leerlingen breed in kaart: school, eigen lichaam, Thuis, Meedoen, Zelfredzaamheid, Eigen gedachten en gevoelens en Nu en Later. Doordat de regie bij de leerling ligt, blijft de leerling de eigenaar van zijn proces, is de mentor beter in staat het proces te begeleiden én kunnen eventueel betrokken partijen de leerling ondersteunen op alle (zorg)niveau’s.

Succesverhaal EigenWeb

‘Het grootste voordeel vinden wij het gemak waarmee er op grote schaal het welbevinden van leerlingen in kaart gebracht kan worden. Zo ontsnappen er geen kinderen aan de aandacht die we ‘normaal gesproken’ minder goed in beeld zouden hebben.’

– Curio Scala Teteringen

‘Op een laagdrempelige manier het inzicht in het welbevinden van leerlingen te krijgen is erg fijn. We hebben door het EigenWeb de problemen die nog niet bekend waren inzichtelijk gekregen.’

– Melanchton Rotterdam

‘Ik heb hierdoor echt een ander, veel beter gesprek met mijn leerlingen. Eerlijk is eerlijk, ik begrijp ze nu vele malen beter. De aansluitende handreiking van Intraverte heeft me hierbij enorm geholpen.’

– Docent in Dronten

“Een bijna simpele tool met grote impact, ook op het didactisch klimaat”

“Wekelijks meer gebruikers”

“Nu ook in Europees verband gedeeld”

“Enorm groot gebruikersgemak”

“Met handleiding voor het echte gesprek en echte uitwisseling”

“Mega succes op steeds meer scholen”

Welbevinden door het EigenWeb

Leerlingen hebben niet altijd ‘zin’ om over zichzelf te praten, maar geven tegelijkertijd signalen af die de behoefte aan oprechte interesse laten zien. Speciaal voor jongeren tussen de 12 en 18 jaar is het EigenWeb ontwikkeld. Hiermee kunnen zij zelf in amper tien minuten in beeld brengen hoe het is gesteld met hun leven en welbevinden.

Vanuit de positieve psychologie is er onderzoek gedaan naar de factoren van welbevinden. Welbevinden is de basis om te leren en floreren en bestaat uit een aantal dimensies. Deze dimensies vormen de basis van het EigenWeb. Voor leerlingen op de middelbare school zijn dat zeven thema’s: eigen lichaam, eigen gedachten en gevoel, nu en later, thuis, meedoen, zelfredzaamheid en school.

Over ons

De Intraverte Academie is een ontwikkelplek voor iedereen die werkzaam is binnen het onderwijs en/of binnen de gezondheidszorg. Wij bieden programma’s, trainingen, opleidingen en tools, en delen kennis en inspiratie. Deze kennis en inspiratie gaan over thema’s die bijdragen aan de ontwikkeling van kinderen en volwassenen.

Ruimte voor leiderschap en professionalisering

Op het VO-congres van november 2022 presenteerde de VO-raad de speerpunten voor de komende jaren: ruimte voor leerlingen om te worden wie ze zijn, voor leraren en medewerkers om hun vak met plezier uit te oefenen en voor bestuurders en schoolleiders om hun verantwoordelijkheid te nemen. Mooie speerpunten voor een sector die altijd in beweging en daarmee in ontwikkeling is.

In al deze ontwikkelingen wordt de leerling centraal gesteld. Dat het behalen van de gewenste resultaten daarnaast veel vraagt van leraren, schoolleiders en bestuurders vinden we vaak vanzelfsprekend. De vraag is of er wel voldoende oog is voor de professionalisering en ontwikkeling van alle betrokkenen in het onderwijs, zodat de beoogde vernieuwingen en verbeteringen daadwerkelijk duurzaam gerealiseerd kunnen worden. Immers, de kwaliteit van het onderwijs wordt in grote mate bepaald door de kwaliteit van de leraar.

Kwaliteitscultuur

We zien in de praktijk dat onderwijsvernieuwingen ondanks de goede intenties soms toch niet goed van de grond komen. Het ontbreken van een sterke kwaliteitscultuur kan daarvan de oorzaak zijn. De verantwoordelijkheid voor het ontwikkelen van een dergelijke kwaliteitscultuur wordt door de inspectie van het onderwijs nadrukkelijk bij besturen en schoolleiders gelegd. Maar hoe stimuleer je (de ontwikkeling van) de kwaliteitscultuur?

Kwaliteitsborging

Allereerst door een duidelijke visie, die door alle medewerkers wordt gedragen. Deze creëert samen met concrete ambities de richting en het perspectief voor de organisatie en zet deze daarmee in beweging. Daarnaast is de aanwezigheid van een goed ingericht kwaliteitszorgsysteem van wezenlijk belang. Uitgangspunt van een dergelijk systeem moet zijn dat je zegt wat je doet, doet wat je hebt gezegd en aantoont dat je het hebt gedaan. Oftewel een systeem waarin de verantwoordelijkheid wordt genomen voor het borgen en verbeteren van de kwaliteit van het geleverde onderwijs.

Gedeelde verantwoordelijkheid

Maar met alleen het borgen van de kwaliteit in werkwijzen, regelingen en afspraken is nog niet gegarandeerd dat de gewenste resultaten behaald worden. De aanwezigheid van een sterke kwaliteitscultuur is daarvoor noodzakelijk. Een sterke kwaliteitscultuur kenmerkt zich volgens de Onderwijsraad (2015) door flexibiliteit, gedeelde verantwoordelijkheid, externe oriëntatie, veranderingsbereidheid, open communicatie en vertrouwen. En dat alles in gezamenlijkheid, in alle lagen van de organisatie.

Cultuurdragers

Cultuur draait voornamelijk om de betekenisvolle interactie tussen mensen. Daarom is het belangrijk om binnen de organisatie te beschikken over cultuurdragers, die vanuit hun rol en onderwijskundig leiderschap in staat zijn de gewenste cultuur uit te dragen. Diezelfde cultuurdragers zouden daarnaast in staat moeten zijn om teamleden en collega’s aan te moedigen om strategisch mee te denken, hen te motiveren om nieuwe uitdagingen aan te gaan en de ruimte te scheppen voor professionalisering en het leren van en met elkaar. Stimulerend daarbij is als er gewerkt wordt vanuit een waarderende en ontwikkelingsgerichte aanpak: best practices inzichtelijk en expliciet maken en tot standaard verheffen.

Cultuurscan

Als een cultuurverandering binnen een scholengroep of school wenselijk of noodzakelijk is, maar er nog geen duidelijk zicht is op de kwaliteitscultuur, kan het goed zijn om eerst een cultuurscan te laten uitvoeren. Adviseurs van Hobéon hebben in diverse onderwijsinstellingen goede ervaringen met (en zijn gecertificeerd voor) het gebruik van het cultuurmeetinstrument Organizational Culture Inventory (OCI) van Human Synergistics. Dit instrument geeft zicht op de effectiviteit van zowel het individu en de teams als de organisatie als geheel. Daarbij wordt de nadruk gelegd op de relatie tussen gedrag en prestaties. Dat vergroot het bewustzijn van de eigen impact op de resultaten van de organisatie of het team en geeft daarmee handvatten voor interventies om de volgende stappen in uw organisatie- en cultuurontwikkeling te zetten.

Bezoek ons tijdens het VO-congres

Bent u benieuwd wat wij voor u zouden kunnen betekenen? Neem dan een kijkje op onze website (hobeon.nl/po_vo) of bezoek ons tijdens het VO-congres. U vindt ons in stand 13.

MDT als stevige basis voor burgerschapsonderwijs

Zoek jij naar manieren om burgerschapsonderwijs te verankeren binnen jouw school? De maatschappelijke diensttijd (MDT) helpt daarbij. Met MDT ontwikkelen jongeren hun talenten, ontmoeten ze mensen buiten hun eigen leefwereld en doen ze tegelijkertijd iets goeds voor een ander. Zo geeft MDT een boost aan jouw onderwijsdoelen!

MDT betekent voor leerlingen…

☑ Ontdekken waar zij goed in zijn en wat ze leuk vinden

☑ Actief meedoen in de samenleving

☑ Hulp bij keuzes maken voor de toekomst

Ontdek het met MDT on Tour

Laagdrempelig kennismaken met MDT op jouw school? MDT on Tour reist nu door het hele land! Tijdens dit interactieve scholenbezoek maken leerlingen kennis met de mogelijkheden van MDT. Het programma wordt afgetrapt met een inspirerende spreker en verhalen van jongeren die al een MDT-traject afgerond hebben. Vervolgens ontdekken jongeren hun talenten met een ‘cv-spel’ en komen ze in actie voor een ander. De dag wordt afgesloten in de ‘MDT-corner’ waar leerlingen en studenten in gesprek kunnen gaan met vertegenwoordigers van verschillende lokale MDT-projecten.

Al meer dan 300 scholen zijn aangesloten bij MDT! Wil jij dat MDT on Tour kosteloos bij jou langskomt? Neem contact op via mdt@diversion.nl.

MDT-ervaringen van onderwijsprofessionals:

Erik Jan Koeman, LO-docent op het 4e gymnasium:

“Wij werken binnen ons MDT-project samen met Ympact020, een organisatie die jongeren aan maatschappelijke organisaties verbindt. Wij geven alle vierde- en vijfdeklassers de mogelijkheid om mee te doen en een half jaar lang, deels in schooltijd en deels in hun eigen tijd, mee te lopen met een organisatie. Zo is de één gastheer bij een ziekenhuis en werkt de ander mee aan een theatervoorstelling over verhalen van dak- en thuislozen. Het is voor leerlingen een unieke kans om na te denken over hun maatschappelijke relevantie en ze leren doorzetten om iets voor elkaar te krijgen. Ik ben als docent het meest gelukkig als ik leerlingen zie groeien en de twinkeling in hun ogen zie wanneer ze een stap maken in hun ontwikkeling.”

Jessica Reina Lapré, projectleider MDT op ROC Mondriaan:

“Het is ons doel om studenten in hun kracht te zetten en de sociale cohesie binnen de school en in de samenleving te vergroten. Daarom integreren we de doelen van MDT op duurzame wijze binnen ons onderwijs. Wij werken samen met MDT-project Young Impact, een organisatie die workshops geeft en daarmee onze studenten in hun kracht zet. Wij dagen iedere deelnemer uit om zélf een actie te bedenken, waarin we veel samenwerken met het maatschappelijk middenveld. Dankzij MDT denken wij als school meer na over wat studenten nodig hebben en hun drijfveren in het leven. Het versnelt innovaties, zoals modulair werken of het werken met meer externe partijen, omdat je nu een kapstok hebt om dat voor elkaar te krijgen. Het voegt eigenlijk binnen alle lagen wel iets toe!”

Thematische lesblokken en feedback in plaats van cijfers: zo geeft het MLA#2 invulling aan eigenaarschap bij leerlingen

Eigenaarschap bij leerlingen speelt een belangrijke rol in het onderwijsconcept van het MLA#2, de nieuwe vestiging van het Montessori Lyceum Amsterdam. Schoolleider Deborah Odendaal vertelt in Toets! Special #2 van Bureau ICE hoe ze met brede brugklassen en thematische lesblokken ‘teruggaan naar de bedoeling’, waarom ze geen cijfers geven en hoe leerlingen en ouders daarop reageren.

Waarom een tweede Montessori Lyceum Amsterdam?

“De school was naar onze mening te groot voor het montessorionderwijs dat wij willen bieden, maar we wilden al die leerlingen wel kunnen bedienen. Daarom hebben we besloten om de school te splitsen, waarbij het bestaande MLA in Amsterdam-Zuid kleiner wordt en het MLA#2 de komende jaren zal gaan groeien tot een volwaardige school, met een nieuw gebouw op Zeeburgereiland. Dat is een ontvlechtingsproces dat een paar jaar duurt.”

“Drie jaar geleden zijn we al begonnen met nadenken over de mogelijkheden voor deze nieuwe school. Reflecteren op de oorspronkelijke waarden van Montessori, ‘terug naar de bedoeling’ en onderzoeken of we daar nog iets anders mee wilden. Uiteindelijk zijn we tot een geheel nieuwe aanpak gekomen. Afgelopen schooljaar zijn we ermee begonnen, we draaien nu drie brugklassen. Alles wat we op papier hebben bedacht, proberen we nu in de praktijk te brengen.”

Hoe is dat, een school met alleen maar brugklassen?

“Heel bijzonder. Het doet iets met de dynamiek. De eerstejaars leerlingen hebben niemand boven zich. Dat maakt dat zij samen met ons de cultuur bepalen van onze nieuwe school. Dat is positief, af en toe ook zoeken met elkaar omdat ze geen tegengas krijgen van oudere leerlingen, en sowieso erg interessant. Heel leuk én heel pittig, want tegelijkertijd zijn we alles nog aan het ontwikkelen, ontwerpen en evalueren.”

Waarin onderscheidt de onderwijsopzet van het MLA#2 zich?

“Wij werken met brede brugklassen, waarin mavo, havo en vwo tot en met de derde klas bij elkaar blijven. Wij geloven dat leerlingen van 11, 12 jaar nog lang niet zijn uitgegroeid en dat ze meer kans krijgen om zich te ontwikkelen als je ze daar de ruimte en voorwaarden voor geeft. Kinderen leren van elkaar als ze met verschillende karakters en achtergronden bij elkaar zitten. Daar past niet bij dat je kinderen al zo vroeg in een hokje stopt, ook al is die scheiding in de hele maatschappij wel aanwezig.”

“Daarnaast heeft elke lesperiode bij ons een thema. Een grote vraag die leerlingen vanuit alle vakken onderzoeken en waarin we alle kerndoelen hebben verwerkt. De afgelopen periode was het thema bijvoorbeeld ‘Onze stad Amsterdam’, met als grote vraag: hoe leeft de stad Amsterdam?”

“Bij Mens en Natuur gaat het dan over de manier waarop je met jouw zintuigen de stad kunt waarnemen, over welke dieren er leven in Amsterdam en hoe het dier de stad waarneemt. Bij Nederlands worden er verhalen gelezen over de stad Amsterdam, bijvoorbeeld over kinderen die hier in het verleden leefden. Voor Mens en Maatschappij vergelijken leerlingen stadskaarten uit 1600 met die van nu en leren ze tegelijkertijd om kaarten te lezen. Omdat het zo thematisch is, snappen kinderen wat ze aan het leren zijn. Dat is veel betekenisvoller dan wanneer je de stof uit een boek van kaft tot kaft behandelt.”

Eigenaarschap bij leerlingen speelt ook een belangrijke rol in jullie onderwijsconcept. Vertel eens meer.

“Een van de bekendste uitspraken van Maria Montessori is ‘Help mij het zelf te doen’. Wij doen dat door opdrachten op microniveau helder te formuleren en op macroniveau autonomie en keuzevrijheid te bieden. Wil je de verantwoordelijkheid bij de leerling hebben, dan moet je eerst scherp hebben wat je op welk moment van hem of haar verwacht. Vervolgens kun je leerlingen op macroniveau keuzes bieden. Bijvoorbeeld hoe lang, waar en met wie ze aan een opdracht werken. Als je zelf dat soort keuzes mag maken, wordt leren leuker en raak je gemotiveerder om dingen te doen. Vanuit dezelfde gedachte geven we leerlingen ook geen cijfers.”

Hoe volg je de ontwikkeling van leerlingen als je geen cijfers geeft?

“Wij geven feedback op het werk dat een leerling maakt. Voor elk vak krijgen leerlingen minimaal twee keer per blok een opdracht, om te kijken waar ze staan; dit noemen wij het bewijswerk. Dat kan in allerlei vormen; bijvoorbeeld een presentatie, een filmpje, een poster, maar ook een schriftelijke toets. Op dat bewijswerk krijgt de leerling feedback, waarmee hij of zij zich kan verbeteren.”

“Daarnaast krijgen leerlingen drie keer per jaar een ontwikkelverslag via leerlingbespreking.nl. Daarmee geven we, behalve feedback op het bewijswerk, ook feedback op iemands werkhouding en gedrag in de klas.”

Lees het volledige interview in Toets! Special #2 – Eigenaarschap, illusie of realiteit. Vraag hem hier aan of haal de laatste editie op bij de stand van JIJ! – Quayn | Bureau ICE op het vo congres.